Nevralgiyanın ɟlamətləri çox vaxt kəskin və ani ağrılar şəklində özünü göstərir. Bu ağrılar adətən birbaşa sinirin innervasiya etdiyi bölgədə hiss olunur. Ağrılar çox vaxt yanıcı, sancıyan və elektrikşokuna bənzəyən bir formadadır. Ağrının şiddəti və tezliyi fərqli ola bilər, bəzən müəyyən hallarda ildırım kimi ani və şiddətli ola bilir.

Nevralgiya əlamətlərinə bəzən sensibilite, yəni dəri hissiyatında dəyişiklik, sərtoşma, toxunma hissiyatında artış kimi hallarda daxil ola bilir. Çətinliklər, bəzən ağrı olan bölgənin toxunulmasından və ya kiçik bir hərəkətdən meydana gəlir. Nevralgiyanı mübahisəsiz olaraq ən narahat edən cəhətlərindən biri, bu ağrının adətən fəaliyyətlərin qısa müddətli olsa da, dayandırılmasına səbəb olmasıdır.

Nevralgiya, fərqli sinirləri təsirləndirə bilən bir problem olduğu üçün onun bir çox növü mövcuddur. Aşağıda ən çox rast gəlinən nevralgiya növləri haqqında məlumat verilməkdədir:

Trigeminal nevralgiya, üzə təsirlərinə görə ən çox rast gəlinən və çox vaxt çox şiddətli ağrılarla özünü göstərən nevralgiya formalarından biridir. Trigeminal sinir üz hissəsini innervasiya edir və ağrı adətən yanaq, qaş, çənə kimi hissələrdə meydana gəlir. Bu ağrı çox vaxt elektrik vurması kimi hiss edilir və ani olaraq ortaya çıxa bilir.

Trigeminal Nevralgiyanın Səbəbləri

Trigeminal nevralgiyanın səbəbləri arasında sinir üzərində damar təzyiqi, sinirə qonşu toxumaların zədələnməsi və ya sinir içərisindəki mielin qışaqlıqların pozulması ola bilər. Bəzi hallarda, trigeminal nevralgiya mütəmadi olaraq tetikleyici faktorlara, məsələn, yemək, çeynəmə, makiyaj kimi çox sadə hərəkətlərə reaksiya olaraq ortaya çıxa bilir.

Oksipital nevralgiya, boyun və başın arxa hissəsində meydana gələn yanıcı və ya sancıyan ağrılarla xarakterizə edilir. Bu ağrı adətən oksipital sinirin zədələnməsi nəticəsində yaranır və boyun nahiyəsindəki şiddətli həssasılıqla birgə görülür.

Oksipital Nevralgiyanın Səbəbləri və Risk Faktorları

Oksipital nevralgiyanın yaranmasına sinir üzərindəki təzyiq, boyun zədələnməsi və ya üzvi dəyişikliklər səbəb ola bilər. Bəzən uzun müdətli stresiə maruz qalma və ya davamlı oturaq şərait də bu təzyiqi artıra bilər.

Qabırğaarası nevralgiya, qabırğaarası sinirlərin zədələnməsi nəticəsində yaranan bir nevralgiya formalarındandır. Bu ağrı çox vaxt qabırğaarası bölgədə yanıcı və sancıyan bir formadadır və çox vaxt nəfəs alıb-verərkən ağrını daha da şiddətli edər.

Qabırğaarası Nevralgiyanın Tədqiqatı və Müalicəsi

Qabırğaarası nevralgiyanın tədqiqatında adətən fiziki mükayisə və röntgen kimi tədqiqat metodları istifadə edilir. Müalicəsində isə çox vaxt antidepresanlar, antikonvulsantlar və ya blokada inyeksiyaları istifadə olunur.

Postherpetik nevralgiya, suçıçığı virusunun səbəb olduğu herpes zoster infeksiyasından sonra yaranan nevralgiya formalarından biridir. Bu ağrı adətən herpesin təsirləndirdiyi bölgədə, xüsusən dəriətrafı hissiyyatında narahatılıqla ortaya çıxır.

Postherpetik Nevralgiyanı Azaltma Yolları

Postherpetik nevralgiyanı azaltmaq üçün herpes infeksiyası vaxtında müalicə olunmalıdır. Bu, antiviral preparatlarla infeksiyanı müalicə etməyi və şidrətli ağrını yüngülləşdirə biləcək analgetik preparatları istifadə etməyi ehtiva edir.

Nevralgiyanın səbəbləri fərqli ola bilər və bu səbəblər sinirin özənindəki problemdən tutmuş bəzi sistematik problemlərə qədər çox mənbəli ola bilər.

Sinir Zədələnməsi

Nevralgiyanın ən çox rast gəlinən səbəblərindən biri sinirin özənin birbaşa zədələnməsidir. Bu zədələnmə adətən travma, şiş, çöküklər və ya iltihabi proseslər nəticəsində yaranır.

Sinir Üzərində Təzyiq

Sinir üzərində olan hər hansı bir təzyiq nevralgiya yaranmasına səbəb ola bilər. Bu təzyiq bəzən sümük, şişlər və ya qonşu toxumaların sinirə bası səbəbindən qaynaqlana bilir.

Nevralgiyanın diaqnozu əsasən anamnez, yəni xəstənin şikayətlərinin öyrənilməsi ilə qoyulur. Həkim, xəstənin təsvir etdiyi ağrı və ɟlamətlər əsasında nevralgiyadan şübhələnərək müvafiq tədqiqatlara başlaya bilər. Şübhəli hallarda, sinirə təzyiqi və ya iltihabı istisna etmək üçün MRT və ya digər tədqiqatlar lazım ola bilər.

Fiziki Mükayisə və MRT Tədqiqatları

Nevralgiyanın dəqiq diaqnozu üçün fiziki mükayisə çox vaxt vacibdir. Bəzi hallarda, MRT kimi tədqiqatlar sinir üzərindəki təzyiqi ətraflı təhlil etmək üçün şərt ola bilər.

Nevralgiyanın müalicəsi çox vaxt ağrının şiddəti və səbəbinə görə dəyişir. Aşağıda nevralgiyanın müalicəsində istifadə edilən bəzi üsullar qeyd edilməkdədir:

Dərmanlar

Nevralgiyanın müalicəsində adətən antikonvulsant və ya antidepresan preparatlar istifadə olunur. Bu dərmanlar sinir üzərindəki ağrını azaldır və nevralgiyadan qaynaqlanan narahatlığı yüngülləşdirir.

Antikonvulsantlar

Antikonvulsantlar sinir impulslarının və sinir sistemi üzərindəki həddindən artıq elektrik aktivliyini azaltmaq üçün istifadə edilər. Bu tərəzdə, ağrı impulsları daha az hızlı yayılır və nevralgiyadan yaranan şiddətli ağrını azaldır.

Antidepresanlar

Antidepresanlar, sinir uclarında serotonin və noradrenalin kimi neyrotransmitterlərin konsentrasiyasını artırmaqla ağrını azaltmağı bacarırlar. Bu dərmanlar nevralgiyanın şiddətini və tezliyini azaldır.

Sinir Blokadası

Nevralgiyanı müalicə etməyin digər bir yolu sinir blokadasıdır. Bu prosedurda ağrını təmin edən sinirin funksiyası dayandırılır və beləliklə ağrı kəsilir. Bu üsul adətən trigeminal nevralgiya kimi çox şiddətli ağrıları olan hallarda istifadə olunur.

Blokada Növləri

Bəzi blokada növləri daxilərinə lidokain, bupivakain kimi anestezik preparatların inyeksiya edilməsini ehtiva edir. Blokada çox vaxt sinir təməlindəki elektrik impulslarını dayandırır və ağrını çox şiddətli olmasının qarşısını alır.

Fiziki Terapiya və Alternativ Müalicə Yolları

Bəzi hallarda fiziki terapiya və alternativ müalicə yöntəmləri, məsələn, masaj və ya akupunktur, nevralgiya ağrılarını yüngülləşdirə bilər. Bu müalicə yöntəmləri çox vaxt dərmanlara əlavə olaraq istifadə edilir.

Akupunkturun Təsiri

Akupunktur sinir sistemi üzərindəki enerji balansını nizamlayaraq ağrını azaltmağı bacarır. Akupunkturun şidrətli ağrı və narahatlıq hissini azaltmaqda mübahisəsiz rolu var.

Cərrahi Müalicə

Nevralgiyanı müalicə etməyin son çarəsə kimi cərrahi yöntəmlər də istifadə oluna bilər. Cərrahi müalicə adətən sinirə təzyiqi azaltmaq üçün aparılır və ağrını uzunmüdətli olaraq yüngülləşdirə bilər.

Mikrovaskulyar Decompression

Mikrovaskulyar decompression cərrahi əməliyyat sinir üzərindəki təzyiqi azaltmaq üçün damarların sinirdən uzaqlaşdırılmasını ehtiva edir. Bu əməliyyat adətən trigeminal nevralgiya kimi şiddətli hallarda istifadə olunur.

Nevralgiyanın qarşısını almaq üçün bəzi addımlar atılabilər. Müsbət və aktiv həyat tərzi, balanslı qidalanma, stressin azaldılması və diabetin nəzarət altında saxlanması nevralgiyadan qorunmaqda önəmli rol oynaya bilər.

Hərəkət və Aktivlik

Fiziki aktivlik sinir sistemini möhkəmləndirir və çox vaxt sinir uclarının zədələnməsinin qarşısını alır. Yümşaq idman növləri, məsələn, yoga və ya pilates sinirlərin sərtoşmasını azaldır.

Düzgün Qidalanma

Düzgün bəslənmə, bəzən vitamin və mineral çatışmazlıqlarından yaranan nevralgiyanın da qarşısını alır. Xüsusən B vitamini sinir sistemi üçün önəmlidir və çatışmazlığı sinir zədələnmələrinə yol aça bilər.

Nevralgiya, çox vaxt ciddi və çətinlik yaradan bir xroniki ağrı formalarından biridir. Həyata daxil edilən dəyişikliklər və mövcud müalicə yöntəmləri vasitəsilə bu ağrını minimuma endirmək və ya bütünlükdən aradan qaldırmaq mümkün ola bilər. Nevralgiya problemləri olan insanlar özlərini daha yaxşı hiss etmək üçün mütləq bir nevroloqa müraciət etməli və özəl ağrısı ilə bağlı təfsilatlı məsləhətlər almalıdırlar.