Beyin qan dövranı pozğunluğunun çoxlu səbəbi ola bilər. Bunlar arasında əsas yer tutan faktorlar aşağıdakılardır:

• Arterioskleroz: Arterioskleroz arteriyalarda (qan damarlarında) plak yığılması nəticəsində yaranır. Bu vəziyyət qan damarlarının daralmasına və beyinə gedən qan miqdarının azalmasına səbəb olur.
• Yüksək Qan Təzyiqi (Hipertoniya): Yüksək qan təzyiqi damar divarlarına zərər verərək beyinə qan axınının pozulmasına səbəb olur. Bu da uzun müddətdə insult riskini artıra bilər.
• Stress və Gərginlik: Davam edən stress qan damarlarının daralmasına və beyinə qan axının çətinləşməsinə yol aça bilər. Stress hormonları qan damarlarını gərginləşdirir.
• Siqaret Çəkmək: Siqaret çəkmək qan damarlarının daralmasına səbəb olur və bu da qan axını pozur. Nikotin qan damarlarını daraldır, oksigenin miqdarını azaldır və beynin normal çalışmasına mane olur.
• Yuxusuzluq və Fəal Həyat Tərzinin Olmaması: Kafi yuxu almamaq və ya hərəkətsiz bir həyat tərzi beynin qan təminatına mənfi təsir göstərir.

Beyin qan dövranı pozğunluğunun müalicəsi çox vaxt səbəbə və əlamətlərə bağlı olaraq dəyişir. Müalicənin məqsədi beynin qan təminatını bərpa etmək və əlamətləri yüngülləşdirməkdir.

• Antikoaqulyantlar və Antitrombosit Dərmanlar: Bu dərmanlar qanın laxtalanmasını əngəlləyərək qan damarlarının tətərsiz qalmasına və qan axınının normal olmasına yardımçı olur.
• Antihipertenziv Dərmanlar: Hipertoniya olan xəstələrdə qan təzyiqinin normallaşdırılması üçün bu dərmanlardan istifadə edilir.
• Vazodilatatorlar: Bu dərmanlar qan damarlarını genişlədirərək beynin qan təminatını artırır.

Fiziki aktivlik beyin qan dövranının yaxşılaşmasında çox vacibdir. Xüsusilə yüngül kardio əzələlərlə bağlı çalışmalarda qan təminatı artır və bu da beynin oksigenləşməsini yaxşılaşdırır.

• Yürümək və ya Velosiped Sürmək: Həftədə ən azı 3-4 dəfə yürümək və ya velosiped sürmək qan dövranını yaxşılaşdıra bilər.
• Tərpənənlərə Yardım Etmək: Reabilitasiya məqsədi ilə işlənən fiziki terapiya əzələlərin çalışmasını və qan axının təşviq edir.

Sağlam pəhriz də beyin qan dövranının yaxşılaşdırılmasında əhəmiyyətlidir. Xolesterolu yüksək qidalar qan damarlarının daralmasına və beyin qan dövranının pozulmasına səbəb ola bilər. Buna görə də bəzi qaydalara əməl etmək faydalıdır:

• Meyvə və Tərəvəzlər: Vitamin və mineral baxımından zəngin olan meyvə və tərəvəzlər qan damarlarının sağlamlığı üçün əhəmiyyətlidir.
• Omega-3 Yağ Turşuları: Balıq yağı kimi omega-3 yağ turşuları beyinə qan axınını artıraraq onun sağlamlığına müsbət təsir edir.
• Duzun Məhdudlaşdırılması: Hipertoniya riskini azaltmaq üçün duz qəbulunu məhdudlaşdırmaq tövsiyə olunur.

Stress beyin qan dövranına mənfi təsir göstərə bilər. Davamlı stress vəziyyətində qan damarları gərginləşir və daralır. Bunun qarşısını almaq üçün meditasiya, yoqa və ya nəfəs texnikaları kimi rahatlama metodlarından istifadə etmək faydalıdır.

Ev şəraitində beyin qan dövranını yaxşılaşdırmaq üçün bir sıra tədbirlər görmək mümkündür. Aşağıda bu barədə bəzi tövsiyələr verilmişdir:

1. Fiziki Aktivlik

Ev şəraitində fiziki aktivliyi təmin etmək beyin qan dövranının yaxşılaşdırılmasında çox vacibdir. Fiziki fəaliyyətlər qan dövranını artıraraq beyinin daha çox oksigen almasını təmin edir.

• Evdə Kardio Məşqləri: Yüngül kardio məşqləri, məsələn, yerində qaçmaq, yerində yürümək və ya ip atlama, qan dövranını yaxşılaşdırmağa kömək edir.
• Gərmə Hərəkətləri: Gərmə hərəkətləri qan damarlarını açır və qan axınını yaxşılaşdırır. Bu hərəkətlərə gündəlik olaraq 10-15 dəqiqə vaxt ayırmaq kifayətdir.

2. Sağlam Qidalanma

Sağlam qidalanma beyin qan dövranının yaxşılaşdırılması üçün əsas şərtlərdən biridir.

• Antioksidant Zəngin Qidalar: Meyvə və tərəvəzlərdə olan antioksidantlar qan damarlarını qoruyur və beyinə qan axınını yaxşılaşdırır. Xüsusilə nar, yabanı meyvələr və kivi faydalıdır.
• Omega-3 Yağ Turşuları: Balıq yağı və qoz kimi qidalarda olan omega-3 yağ turşuları beyinə faydalıdır və qan dövranını yaxşılaşdırır.

3. Stresin İdarə Edilməsi

Ev şəraitində stressin azaldılması üçün müxtəlif üsullar tətbiq oluna bilər.

• Meditasiya və Yoqa: Gündəlik olaraq 15-20 dəqiqə meditasiya etmək və ya yoqa ilə məşğul olmaq stressi azaldır və beyin qan dövranını yaxşılaşdırır.
• Nəfəs Texnikaları: Dərin nəfəs alma texnikaları qan təzyiqini azaldır və beynə daha çox qan getməsini təmin edir. Bu texnikaları hər gün 5-10 dəqiqə tətbiq etmək faydalıdır.

4. Yuxu Keyfiyyəti

Yaxşı yuxu beyin qan dövranının yaxşılaşdırılması üçün çox əhəmiyyətlidir. Yetərli və dərin yuxu beynin istirahət etməsinə və qan dövranının normallaşmasına kömək edir.

• Yatmazdan Əvvəl Rahatlama: Yatmazdan əvvəl sakitləşdirici musiqi dinləmək və ya kitab oxumaq yuxu keyfiyyətini artırır.
• Müntəzəm Yuxu Rejimi: Gündəlik olaraq eyni saatda yatmaq və oyanmaq bədənin bioloji saatını tənzimləyir və beyin qan dövranını yaxşılaşdırır.

5. Siqaretdən Uzaq Durmaq

Siqaret çəkmək qan damarlarını daraldaraq beyin qan dövranını pozur. Ev şəraitində siqaretdən uzaq durmaq və siqareti tərgitmək üçün dəstək almaq çox vacibdir.

• Nikotin Əvəzediciləri: Siqareti tərgitmək üçün nikotin saqqızları və ya plastırlar istifadə etmək faydalı ola bilər.
• Məsləhət Xidməti: Siqareti buraxmaq üçün peşəkar məsləhət xidməti almaq bu prosesdə köməkçi ola bilər.

6. Su İstehlakı

Kafi miqdarda su içmək qan dövranını yaxşılaşdırır və beyinə oksigenin daha yaxşı çatmasını təmin edir. Gündə ən azı 8 stəkan su içmək məsləhətdir.

• Suyu Vaxtında İçmək: Gündəlik olaraq su istehlakını artırmaq üçün müəyyən vaxt intervallarında su içmək faydalıdır.
• Bitki Çayları: Yaşıl çay kimi antioksidant zəngin bitki çayları qan dövranını təşviq edir və beynin daha yaxşı işləməsinə kömək edir.

7. Beyin Təlimi

Beyin fəaliyyətini artırmaq və qan dövranını yaxşılaşdırmaq üçün beyin təlimi etmək faydalıdır.

• Zehni Oyunlar: Sudoku, şahmat və ya digər zehni oyunlar beyin fəaliyyətini stimullaşdırır və qan dövranını yaxşılaşdırır.
• Yeni Biliklər Öyrənmək: Yeni dil öyrənmək və ya yeni hobbilərə başlamaq beyin fəaliyyətini artırır və qan dövranını təşviq edir.

Beyin qan dövranı pozğunluğunun qarşısını almaq üçün bir sıra profilaktik tədbirlər görmək lazımdır:

• Sağlam Qidalanma: Xolesterolu yüksək olan qidalardan qaçınmaq, təzə meyvə və tərəvəz yemək damarlarının açıq qalmasını təmin edir.
• Müntəzəm Fiziki Aktivlik: Gündəlik müntəzəm idmanla məşğul olmaq qan dövranını yaxşılaşdırır və beynin funksiyalarını dəstəkləyir.
• Siqaretdən Uzaq Durmaq: Siqaret çəkməyi buraxmaq qan damarlarının genişlənməsinə və qan axınının normallaşmasına kömək edir.
• Stressi Azaltmaq: Stress idarəetmə texnikalarından istifadə edərək beyin qan dövranını yaxşılaşdırmaq mümkündür.
• Düzgün Yuxu Rejimi: Kafi miqdarda yuxu beynin funksiyalarını dəstəkləyir və qan dövranını təşviq edir.

Beyin qan dövranı pozğunluğu ciddi səhiyyə problemidir və vaxtında tanınıb müalicə edilməzsə xəstənin ümumi səhiyyəsini ciddi şəkildə pisləşdirə bilər. Erkən əlamətlərə diqqət etmək, sağlam həyat tərzi sürmək və müntəzəm olaraq nevroloqa müraciət etmək bu problemlərin qarşısını almaqda çox vacibdir. Qan dövranı pozğunluğunun əlamətlərini hiss etdiyiniz halda dərhal bir nevroloqa müraciət edin. Profilaktik tədbirləri izləmək və sağlam həyat tərzi sürməklə beyninizə lazım olan qan təminatını təmin edib, öz sağlamlığınızı qoruya bilərsiniz.